Oświadczenie Komisji ds. Etyki przy Krajowym Biurze ds. Przeciwdziałania Narkomanii
z dnia 25 lutego 2013 r.
w sprawie prośby Biura Rzecznika Praw Osób Uzależnionych o przedstawienie opinii dotyczącej stosowania „przez niektórych terapeutów, lekarzy, pracowników placówek pomocowych praktyki, polegającej na zalecaniu rodzicom wyrzucenie z domu, niepodejmującego leczenia dziecka z problemem narkotykowym”
Komisja ds. Etyki stoi na stanowisku, że proponowanie przez terapeutów uzależnień poszukującym pomocy rodzicom zaleceń w postaci „wyrzucenia dziecka z domu” narusza zasadę poszanowania godności, podmiotowości i autonomii pacjenta, a także szereg innych szczegółowych zasad Kodeksu Etyki Terapeuty Uzależnień.
Proponowanie tego typu zaleceń:
• jest sprzeczne z obowiązującymi standardami terapii uzależnień – i stawia pytanie o zakres kompetencji zawodowych terapeuty, a także o ich poziom i jakość,
• nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych,
• narusza zasadę kierowania się dobrem pacjenta,
• prowadzi w wielu wypadkach do naruszenia przepisów obowiązującego prawa, zwłaszcza w przypadku pacjentów małoletnich.
Rodzice mają prawo do zadbania o bezpieczeństwo swoje i innych członków rodziny. Mają też możliwość skorzystania z psychoterapii, by pomóc sobie i dziecku. Terapeuta uzależnień nie może jednak zwalniać rodziców z odpowiedzialności za podejmowane decyzje i zalecać stosowania tak ryzykownych rozwiązań, jakim jest „wyrzucenie dziecka z domu”.
Zgodnie z obowiązującymi standardami terapii uzależnień terapeuta nie udziela pacjentowi jednoznacznych rad i wskazówek, a jedynie wspomaga go w procesie podejmowania własnych, autonomicznych decyzji. Terapeuta powinien kierować się w swojej pracy bezstronnością, neutralnością i obiektywizmem.
Komisja ds. Etyki apeluje do środowiska terapeutów uzależnień o przestrzeganie zasad etyki zawodowej i przypomina, że zgodnie z Kodeksem Etyki Terapeuty Uzależnień:
• Terapeuta uzależnień unika nadmiernej ingerencji w prywatność pacjenta i dba o jego psychiczne bezpieczeństwo (Zasady szczegółowe, punkt 11).
• Terapeuta uzależnień w procesie terapii nie narzuca pacjentowi swoich ocen moralnych, osobistych poglądów i postaw, uwzględnia jego system wartości i prawo do podejmowania własnych decyzji (Zasady szczegółowe, punkt 12).
• Terapeuta uzależnień nie stosuje wobec pacjentów żadnych form przemocy i nie wykorzystuje przewagi wynikającej z pozycji i zależności (Zasady szczegółowe, punkt 9).
• Terapeuta uzależnień udziela świadczeń zgodnie z obowiązującymi standardami, mając na uwadze posiadane kompetencje i umiejętności zawodowe, i nie podejmuje zadań przekraczających jego możliwości (Zasady ogólne, punkt 2).
• Terapeuta uzależnień we wszystkich działaniach terapeutycznych, naukowych i dydaktycznych przestrzega przepisów powszechnie obowiązującego w Polsce prawa, ze szczególnym uwzględnieniem ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, a także ustawy o ochronie danych osobowych (Zasady szczegółowe, punkt 2).